HỘI AN CỦA TÔI


"...Rồi chỉ còn anh ở đây, cô đơn ngồi mơ niềm hạnh phúc.." Thư của người tình đầu đời, viết cho tôi 40 năm trước ngày tôi trở lại Nha Trang tiếp tục học, bỗng dưng lãng đãng trong đầu mấy ngày nay. Có phải vì bản tin nói về Hội An mà tôi vừa đọc chăng ?

" Người ấy'' của tôi là một nối kết không rời với Hội An, một Hội An của thời mới lớn... Hội-An-của-tôi-ngày đó khác Hội An thành phố du lịch hiện giờ nhiều lắm. Hội An vốn là của những con người hiền hòa, thầm lặng..Những con đường, dẫu gọi là phố, vẫn mang một vẻ riêng tư, tĩnh lặng và không giống bất cứ ở một thành phố nào. Nhiều lần về thăm, đi trên con đường NTH, vẫn không có cảm giác là mình đi về nhà, bởi nhìn quanh, không thấy những bóng dáng thân quen, mà chỉ còn là những hàng, những quán rực rỡ, nhộn nhịp cùng những ánh mắt xa lạ. Dẫu vậy, sau bao nhiêu năm sống ở xứ người, tôi vẫn yêu Hội An như vẫn yêu người tình đầu đời vậy...

Nhà tôi nằm cạnh một nhánh của sông Thu Bồn. Tuổi thơ tôi phần lớn trôi qua ở bờ sông. Những ngày mùa hè oi bức tôi thường ra tắm sông cùng lũ em. Cứ bơi từ bờ, dọc ra đầu những bè tre cột lơ lững giữa giòng rồi bơi trở vô. Khúc sông gần nhà khá hẹp nên sông chẳng mấy sâu. Chỉ mới 9,10 tuổi nên tôi cứ nhảy đại xuống tắm, dần dà cũng biết bơi. Thuở ấy tôi làm gì có cái gọi là áo tắm, cứ mặc nguyên bộ đồ mà bơi, xong là chạy vô nhà. Nước sông Hội An không xanh, không trong như những giòng sông của các tiểu thuyết tôi thường đọc. Nó hơi sậm màu vào ngày nắng và đục lờ vào những ngày mưa lũ. Hơn nữa khúc sông lượn quanh nhà tôi ở đi vào ngõ cụt  nên chi nhiều rác rến, nhưng nó thật là thân ái với tuổi thơ tôi, và là những ngọt ngào của  thời mới lớn. Những buổi trưa tắm sông, những buổi tối, những buổi sáng ngồi dưới trụ đèn học bài là những mảnh đời vô tư, đáng nhớ nhất. Ánh đèn điện ngòai bờ sông vàng nhờn nhợt  nhưng cũng sáng đủ để tôi học. Tôi nhớ những chiếc ghe chở đầy bắp nấu, hay đầy cua gạch, tấp vào bờ mỗi sáng tôi ngồi đó. Tiếng nói của bạn hàng, của phu xe ba gác làm huyên náo một góc sông nhưng rất nhanh, trả lại tôi cái yên vắng của buổi sáng gà còn chưa gáy...Rồi tôi lớn lên, không còn dám tắm sông nữa. Những buổi sáng sớm, thời gian để ngồi ngẩn ngơ càng ngày càng nhiều hơn là học bài thực sự. Bên kia bờ sông là An Hội, chỉ cách bên này một cây cầu nhỏ nên ngồi bên này thấy cả những mái nhà lụp xụp giữa những hàng cau, hàng rào dâm bụt, những bụi chuối của bên kia (mà bây giờ đã không còn thấy nữa, thay vào  đó là những ngôi nhà lầu 3,4 tầng). Nơi đó cũng in đầy gót chân của tôi và bạn bè những tối không bận bịu với sách vở.

Và dầu có thêm nhiều gắn bó với  con đường Bạch Đằng cùng bạn bè, sao tôi vẫn mơ một khung trời mới. Thế nên ngày đầu tiên được rời Hội An để vô Sài Gòn học, tâm trạng tôi thật phấn khởi. Tôi đã mong chờ lâu thât lâu để được đi vào vùng ''đất hứa''. Tôi thấy như mình đang bay bỗng. Tôi đã chán ngán cái nhịp điệu trầm buồn của con phố già mà mỗi ngày tôi  đi qua hầu như hết phố để đến trường! Tôi mơ một đời sống mới, và tưởng tượng rằng người trong mộng của tôi đang chờ tôi ở một nơi nào đó, không phải Hội An! Những tháng ngày còn ngồi trong mái trường Trung học, tôi được học Pháp văn với thầy Nguyễn, và những bài thơ  lãng mạn mà Thầy giảng giải đã khiến tôi đắm chìm trong mơ, lòng thì luôn ngóai nhìn về phía trời Tây xa lắc, và trí thì mường tượng một cuộc tình đẹp như thơ.... Cũng vì  thế, sống ở Hội An mà tôi đâu có thấy một người Hội An nào...

Tôi bị 'trượt vỏ chuối' ngay cổng trường Đại Học Sư Phạm. Tôi ngẩn ngơ. Chắc cũng vì tôi chọn ngành Văn và bài luận văn triết học đã không đạt được yêu cầu. Thôi thì đành khăn- gói- quả- mướp về học ở Nha Trang.  Rời Sài Gòn ra đi, tôi đã để lại những mộng tưởng một thời  cho dầu chưa có dây mơ rễ má nào bám phải. Ngày ngồi trên xe đò, đưa tay vẫy tạm biệt những người bạn thân, nước mắt tôi tuôn trào khi xe vừa rời bến. Đó là đầu tháng 10 năm 1972...Trời tháng 10  buồn nhưng không bằng nỗi bi ai trong lòng tôi lúc đó. Ngày rời Hội An để vào Sài Gòn, tôi vui như mở hội, ngày rời Sài Gòn, tôi khóc như mưa vì tưởng chừng cánh cửa tương lai đã khép. Tôi mơ được vào Đại học Sư Phạm ở Sài gòn, được trở thành cô giáo, mà nhất là  được hít thở cùng lũ bạn thân một bầu không khí, được kể lể nổi niềm cùng nhau như thuở xưa. Nhưng điều  kiện gia đình không cho phép tôi nấn ná vào Văn Khoa để chờ thời. Tôi chưa có cơ hội để yêu người Sài Gòn thì đã phải bỏ đi. 

Mấy  tháng vui chơi với bạn bè, tôi chưa  thấm thía nỗi nhớ Hội An. Những ngày đầu đến NhaTrang, lòng tôi rất là héo hắt. Bởi ở một thành phố lạ, nhìn quanh chỉ có mình tôi mà  tôi thấy hoang mang. Và rồi Hội An là một nơi chốn mà tâm tư tôi muốn quay về. Tôi nhớ tiếng đàn của  người hàng xóm mỗi đêm lúc tôi học bài. Tôi nhớ tôi mỗi ngày đi đi về về  từ NTH đến đường CD, tôi nhớ cái quán chè đậu đỏ ở gần chợ, tôi nhớ những tối dạo phố dọc bờ sông với bạn bè... Ôi, nói làm sao cho hết ?!

Rồi tôi cũng thi được vào  trường Sư Phạm. Tôi có mừng nhưng lòng vẫn không khởi sắc.Tôi thấy tôi bơ vơ. Tôi không có ai để tâm sự, để nói với họ rằng, cuối cùng tôi cũng đã bước được vào con đường tự chọn. Tôi sẽ trở thành cô giáo. Nhưng nói sao đây nhỉ ? Tôi thấy trống trải, thiếu vắng một thứ gì đó. Đêm đêm, sau khi học xong, tôi ngồi bó gối nhìn ra ngòai trời, ước ao mình lại đang sống ở Hội An, được đi dạo đường BD, được nói nói cười cười với những con bạn cũ...Thành phố biển cũng rất nên thơ nhưng tôi thấy mình không lệ thuộc nơi này. Cái cảm giác "đêm nay khi tàn giấc mơ vàng, ngồi đây sầu ngơ ngác.." luôn chiếm ngự lòng tôi.

Tôi lại có thêm bạn mới.  Nhưng  lòng tôi không rộng mở, không hòa nhập cùng họ được...Những thắng cảnh của Nha Trang từ Hòn Chồng, Tháp Bà, Cầu Đá v...v... tôi cũng đã từng đến với những người bạn mới, nhưng không nơi đâu cho tôi những cảm xúc cũ. Thế nên sau này khi rời Nha Trang, tôi không hề có nỗi khắc khỏai như mình đã có khi  nhớ về quê nhà. Đôi khi, những hình ảnh tầm thường nhất, lại in đậm trong trí nhớ tôi, chẳng hạn hàng cau khẳng khiu dọc đường đến chùa Sư Nữ, hàng phượng vĩ trước cổng lớp học của năm lớp 12 ...(Bây giờ, mỗi lần đi chơi đâu, nhìn hàng cây palm trồng trong những resort, trí nhớ tôi lại quay về với hàng cau của năm nào).

Hẳn nhiên tôi cũng có những  thăm hỏi ân cần từ một vài người khác phái.  Nhưng không hiểu sao, tôi không hề muốn kiếm tìm một an ủi nào từ họ, bởi cái tôi cần lúc đó là được học ở Sài Gòn, được sống cùng lũ bạn thân như thời trung học. Mười chín tuổi, tôi chưa có nhu cầu có một ngừơi yêu nên tôi ơ hờ với những lời tán tỉnh...Tôi thấy tôi cô độc nhưng tôi không muốn nghĩ đến môt ai. Sống ở Nha Trang, trong một thành phố xa lạ, tôi ngỡ như mình đánh mất bản thân. Tâm trí tôi  hoang vắng. Tôi mơ ngày trở về. Mấy câu thơ của Trần Dạ Từ nói được nỗi lòng tôi lúc ấy :

"Ta là ai giữa mùa xa lạ ấy

Sao nhớ nhung, sao ngần ngại thế này?

Đứng bên đường Xuân, trông tà áo Xuân bay

Buồn ngập ngừng rồi buồn không dám tới..."

Có thể nói, không có khoảnh khắc nào trong đời tôi cảm thấy hụt hẫng, chới với như lúc đó. Tôi nhớ có những đêm nằm ngủ, nghe tiếng mưa rơi ngòai trời, thấy nhớ Hội An sao mà nhớ. Và lần đầu tiên tôi nhận ra tiếng mưa rơi nghe sao thật buồn !  Có khi tôi  bỗng ước muốn phải chi sau một đêm ngủ dậy, thấy mình đã 30 tuổi thì hay biết mấy!...Cái ước muốn kỳ quặc đó làm tôi muốn rơi nước mắt. 

Và rồi lần trở về Hội An thăm nhà đầu tiên, tôi đã gặp được ''người ấy'', một người không  có gì đặc biêt, ngòai cái-nhìn-biết-nói. Đó là người Hội An đầu tiên tôi gặp lúc trở vê, người đã chép tặng tôi những câu thơ hay mà tôi chưa bao giờ biết đến. Có phải tôi yêu người ấy chỉ vì người ấy đã lấp được khoảng trống của mấy cô bạn thân để lại? Hay là  tia-nhìn-biết-nói ấy đã chuyên chở được dùm tôi  những trăn trở trong lòng ?

Thế nên ngày rời Hội An lần thứ hai để vào NT tiếp tục học, tôi ra đứng ngõ sau nhà, ngó ra sông. Trời tháng Giêng mù sương, lành lạnh. Tôi không muốn rời xa nữa.  Mới hơn nửa năm mà tâm trạng tôi đã đổi. Nổi háo hức được xa nhà, xa Hội An đã không còn. Tôi tự hỏi có phải vì nơi này đã có người để tôi tưởng nhớ  hay vi tôi yêu quá Hội An ?

Từ dạo ấy, niềm vui của tôi là được nhận thư. Thư của những người bạn sống ở vùng xa lăng lắc, và nhất là thư của "người ấy' đã sưởi ấm lòng tôi, đã nâng đỡ tâm hồn tôi những lúc thấy lẻ loi. Những bài thơ của Hòang Anh Tuấn, của Du Tử Lê, Trần Dạ Từ mà "người ấy "gửi cho tôi là hành trang tôi mang vào đời sống cơ cực của thời sau 1975. (Và cho dù được gọi là thành công ở xứ người với  một đời sống khá bận rộn, những lúc lái xe trên xa lộ, tâm trí tôi lại quay về thời ấy. Tôi cũng không hiểu tại sao lại là những lúc lái xe ?!).  Cuộc sống của 2 giáo viên  sau 1975 mới dễ sợ làm sao! Những lo toan vì cơm áo đã lấy đi tất cả những thơ mộng, những ngọt ngào của thời tân hôn...Cũng chỉ 5 năm thôi nhưng sao tôi thấy thật dài cho nên những khỏanh khắc ấy đã in đậm nét trong lòng tôi. Cái thuở mà đáng lý ra chúng tôi  được tận hưởng hạnh phúc lứa đôi của một cặp vợ chồng mới cưới. Ngày lo đi dạy, đến tối sau khi cơm nước xong, chúng tôi phải lo sọan giáo án. Và chỉ vào đêm khuya, khi đứa con đầu lòng đã ngủ, người ấy ngồi tình tang những bài hát cũ, hoặc là  ngâm những bài thơ  mà tôi đã thuộc nằm lòng, tôi mới thấy là cuộc đời, ít ra cũng có lúc dễ thương và lòng bỗng dưng dịu lại... Suốt mấy năm dạy học, tôi cũng thử kiếm nhũng bài thơ hay để đọc nhưng thật hòai công. Thơ "cách mạng" không thấy "thơ" đâu cả. Tôi nhớ một bài thơ duy nhất đã làm tôi cảm động khi dạy văn cho học sinh lớp 7, và vì vậy đã nhớ đến tận bây giờ.

Nghe tin em vào Đại học

Nửa tin nửa ngờ tên lại trùng tên

Hôm nay nhận được thơ em

Nét chữ nghiêng nghiêng cười trên giấy trắng

Anh ngồi đây thấy trời hửng nắng

Trên đầu em và trên mặt Hồ Gươm...

Hội An bây giờ không còn là "thành phố của tôi" nữa bởi nó đã quá nổi danh. Ai cũng nghe nói về "phố cổ" nhưng tôi tin chắc rằng những ai đã yêu Hội An vì mình là người Hội An sẽ cảm thấy xa lạ khi về lại quê nhà. Dẫu vậy, sống cách Hội An cả nửa vòng trái đất, tôi vẫn "... nhiều khi muốn quay về, ngồi yên dưới mái nhà...''.

Lê Minh Nguyệt
8/14/2012 
(Cựu học sinh Nữ Trung Học Hội-An)